Изучайте и развивайтесь день за днем вместе с нами!
+79142685623 +79142914169
Библиотека күнэ Хатырыкка.
Ыам ыйын 26 күнүгэр М.А.Охлопкова аат.Хатырык модельнай библиотекатыгар БиблиоДень"РетроВетер23" библиотека күнүгэр аналлаах тэрээһин "Сила книги" бүтүн республикатааҕы акцияттан саҕаланна. Бу үтүө үгэскэ кубулуйбут акцияҕа быйыл Үлэ сылынан ааҕааччы Хатырыктааҕы балыыһа сэбиэдиссэйэ Светлана Дмитриевна Скрябина, онтон акция кыттыылаахтарынан орто оскуола 7-8 кылаастарын үөрэнээччилэрэ буоллулар. Светлана Дмитриевна оҕолорго анаан "Тураах Тааттаҕа кэлэн киһиргэммит ырыата" диэн киһини элбэххэ үөрэтэр, толкуйдатар дириҥ ис хоһоонноох үгэни аахта. Ааҕыы кэннэ, истибити ырыһыы, үгэ тула кэпсэтии буолла. Бу тэрээһин кэннэ, оҕолорбутугар билиилэригэр билии эбиллибит буолуохтаах диэн бигэ эрэллээхпит.
Уруккуну-хойуту харыстаан мунньан, үтүө өйдөбүл оҥосто сылдьар Хатырык коллекционердарын саҥа тэриллибит түмсүүтүн бастакы холбоһуктаах выставкаларын аһыллыыта, бу күн, буолан ааста. "Коллекционеры-хранители истории" диэбиккэ дылы БиблиоДень аатын "РетроВетер23" диэни толору арыйар бэт интириэһинэй быыстапка турда! А.А.Ноговицына Сэбиэскэй кэминээҕи туттуллубут, баар буола сылдьыбыт маллара, В.М.Шелковников 1930-1960 сс раритет кинэгэлэрин, саха литературатын бастыҥ суруйууларын бастакы бэчээттэрэ, В.П.Маркова араас сыллардаах суумкалара, аҥардас революция иннинээҕи күнтэн хаххалыыр таҥас зонтига, А.В.Слепцова купороснай иһиттэрэ, М.В.Маркова уруучукалара, Р.А.Охлопкова араас сыллардааҕы кумааҕы харчылара уонна эдэр коллекционер 6 кылаас үөрэнээччитэ Артем Кириллов значоктара, манньыаттара араас дойду кумааҕы харчылара киһи эрэ сөҕүөх хайдах курдук харыстанан, кичэллэн хараллан, бу күн биһиги көрүүбүтүгэр турбута киһи астынар. Ааспыт үтүө кэмнэри истиҥник санатар, ыраах омук дойдуларын кытта ситимниир биллибэт дьикти күүстээх быыстапка!
Халлааммыт улам-улам сылыйан самаан сайыммыт эргиллэн кэлбитэ үчүгэйиэн! Бу үтүө күннэргэ хас биирдии хаһаайка, хаһаайын тэлгэһэтин оҥостор, оҕуруотун бэрийэр. "Сайыҥҥы биир күн- сылы туоратар" диэн мээнэҕэ эппэттэр, уонна оттон, оҕуруот ыһаммыт аны күһүн астанан аһыахпыт буоллаҕа дии! Ити санаанан салайтаран, БиблиоДень биир ыалга быһаччы наадалаах тэрээһинэ "БиблиоОгород" дьаарбаҥка, манна рассаданы кытары "Айар" кинигэ кыһатын бэчээтинэй бородууксуйата атыыланнылар. Оҕуруоччуттар Е.И.Охлопкова уонна М.В.Прокопьева дьэдьэнтэн саҕалаан хара хаптаҕас рассадаларыгар тиийэ аҕалбыттар. Сибэкки арааһа, оҕурсуу, биэрэс, мүөт кытары баар этэ. Дьэ, ити курдук олохтоохтор оҕуруоттарыгар туох тиийбэтин булан, ситэрэн ылан астынан бардылар.
Мы движемся благодарностью к поэту, подарившему нам наслаждения души своими произведениями Н. Гоголь
"Отуу уота" Нам улууһун литературнай түмсүүтүн кытары биир ситимнээхтик үлэлээбиппит, билсибиппит номнуо быданнаата... Хатырыктан түмсүүгэ хас да кыттааччы баарын таһынан, өссө пандемия саҕана Инстаграм (Россияҕа бобуулаах) ситимин нөҥүө "Бары_бииргэ" диэн девизтаах БиблиоДень2020 онлайн- тэрээһиҥҥэ А.Г.Дунаев, П.Д.Байанаева, түмсүү салайааччыта А.М.Татаринов-Удьурҕай кыттан турардаахтар. Бу да сырыыга, БиблиоДень тэрээһиммититтэн "Отуу уота" туора турбата, этиибитин ылынан, бэт түргэнник хомуна охсон кэлэн тэрээһиммитин кэрэнэн, сырдыгынан, үтүөнэн толордулар диэн астына, махтана саныыбыт. Ол курдук, "Отуу уота" литературнай түмсүү чилиэттэрэ: СР суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ М.П.Мохначевская- Марта-Мария, биир дойдулаахтарбыт- Хатырыктар В.К.Попова-Талаһалаах кыыһа уонна Т.А.Куличкина-Дедюкина "Мин дууһам ыллыыр!" литературнай биэчэрбит күндү ыалдьыттарынан буобуттара биһигини өссө үрдүккэ кынаттаата! Хоһоонньуттар бэйэлэрин суруйууларыттан ааҕан иһитиннэрбиттэрэ, кинигэлэрин бэлэхтээбиттэрэ биһиэхэ истээччилэргэ олус күндү буолла. Өссө, биһиги олохтоох ааптарбыт, "Отуу уота", Хатырык "Уйулҕа" литературнай түмсүүлэрин чилиэнэ Лена Сивцева хоһооннорун ааҕан биэчэри ситэрэн, толорон биэрдэ. Дьэ, хоһоон дьикти абылаҥар ааптар ааҕыытыгар киһи уратытык куустарара этиэхтэн эриэккэс да буолар эбит!
Библиотекаҕа билигин араас мастер-класстар элбэхтэ ыытыллар буоллулар. Маннык ураты тэрээһиннэр кимиэхэ эмэ туһаны аҕалыахтара диэн оҥоһуллаллара саарбаҕа суох. Бу күн, биһиэхэ, киэҥҥин тарҕанан эрэр уйулҕа үөрэҕин кытары ыкса ситимнээх, буддизм, индуизм тантрическай йогаларыгар сир-халлаан куйаарын бэлиэтэ буолар Мандала оҥоруутугар олус интириэһинэй, киһи өйүн-санаатын сааһылыыр, билиҥҥи туругу чопчулуур мастер-класс ыытылынна. Бу мастерга кыттыспыт эрэ барыта, бэйэтигэр саҥаны арыйда. Араас өҥнөрү дьүөрэлээн, хатыһыннаран, кэккэлэһиннэрэ түһэрэн таайыллыбат таабырын уйулҕа тойугун кумааҕыга ойуулуу үөрэннэ. Маннык интириэһинэй дьарык кистэлэҥнэрин биьиэхэ Варвара Маркова арыйда.
Сир-дойду дьонунан киэҥ сурахтаах, ыччатынан инникилээх. Ол курдук, Библиотека күнүн көрсө тэрээһиммитин улууспут хоту зона нэһилиэктэрин ыччат дьонугар туһуламмыт, Бөтүҥ библиотеката (сэб. В.С.Колесова) көҕүлээһининэн тэриллибит "БУМ"(Быть умным модно) диэн 5 араас түһүмэхтэртэн турар оонньуу түмүктээтэ. Хатырык, Түбэ, Модут, Бөтүҥ ыччаттара түьүмэхтэри нэьилиэктэринэн айанныы сылдьан толордулар, Ол курдук тэрээһин арыллыыта уонна 1 түьүмэҕэ Хатырыкка М.К.Аммосов аат.СР государственнаһын историятын түмэлигэр ыытылынна. Онтон салҕыы хамаандалар Модукка, Бөтүҥҥэ сылдьаннар тургутугу аастылар.
БиблиоДень "РетроВетер23" тэрээһин олохтоохторго биир улахан уонна сыаналаммат бэлэҕинэн, М.К.Аммосов аат.СР государственнаһын историятын түмэлин фондатыттан, биир дойдулаахпыт, худуоһунньук Иннокентий Пестряков хартыыналарын выставката буолла. Манна даҕатан эттэххэ, бу күн турбут быыстапкалар кэлэр нэдиэлэ устата туруохтара, онон үтүө түгэни мүччү туппакка кэлэн көрүҥ, сэргээҥ! Андре Моруа диэн француз суруйааччыта эппитинэн: Култуурунай киһи буоларга биир эрэ ньыма баар - ааҕыы. Бу тылларынан сиэттэрэн олоруҥ, тулаҕытын сырдатыҥ диэн алҕыыбыт..
Онтон, биир идэлээхтэрбитин Россияҕа библиотека күнүнэн истиҥник эҕэрдэлиибит. Үлэҕитигэр үрдүк ситиһиилэри баҕарабыт. "Кэрэ уонна Билии маҥнайгы илдьитэ библиотекарь" буоларын умнумаҥ. Бырааһынньыгынан!
Муус устар ый са5аланна...
“Я получил образование в библиотеке.
Совершенно бесплатно”
Рэй Бредбери
Муус устар ый – Айыыьыт ыйа. Муус устар ый сахалыы аата балаҕан муус түннүгүн устан, сайыҥҥы хабах эбэтэр сүлүүдэ түннүгү олордор кэми кэрэһэлиир.Бу сааскы иккис ый М.А.Охлопкова аатынан Хатырык модельнай библиотекатыгар хайдах саҕаланна?
Библиотека иһинэн үһүс сылын таһаарыылаахтык үлэлиир “Саха таҥаһа” диэн аата да этэр: саха төрүт таҥаһын –сабын үөрэтэр, ииһин тарҕатар сыаллаах бырайыак кыттыылаахтара уочараттаах көрсүһүүлэриттэн, муус устар 5 күнүттэн саҕаланна. Бу сыл иистэнээччилэр бырайыак көҕүлээччитэ технология учуутала Венера Николаевна Лукиналыын үтүлүк, бэргэһэ тигиитин саҕалаабыттара. Билигин, иистэнээччилэр үтүлүктэрин нэмиэтинэн быһан оһуорун-мандарын түһэрэн, быысабайдаан номнуо ыраатыннардылар. Бу бырайыак үлэлээн кыттааччы дьон, сахалыы традиционнай халадаай былааччыйа, кэһиэччик, сайыҥҥы сон толору тигиннибит диэн үөрүүлэрэ баһаам!
“Оҕо уонна кинигэ, оҕо уонна библиотека” бу этии сөпкө үлэлиирин туһугар Хатырык библиотеката саҥа суоллары көрдөөн, нэһилиэк тэрилтэлэрин кытары биир ситимнээхтик үлэлиир. Муус устар ый 6 күнүгэр Хатырык орто оскуолатын 6 кылааһын уерэнээччилэригэр литературнай уруок ыытылынна. Бу күн, оҕолор Валерий Медведев диэн нуучча оҕо суруйааччытын олоҕун, үлэтин туһунан билистилэр. Манна даҕатан эттэххэ, бу сылтан саха тылын уонна литературатын учуутала Екатерина Спартаковна Петрова көҕүлээһининэн холбоһуктаах “Библиотека уонна мин” диэн саҥа бырайыак үлэлиэҕэ. Бырайыак сүрүн сыалынан оҕолору кинигэҕэ тилийии, иллэҥ кэм туһалаахтык атаарыы, ааҕыыны үүнэр көлүөнэҕэ тарҕатыы буолар. Онтон, библиотека биир ыкса ситимнээхтик үлэлэһэр тэрилтэтэ “Кэрэчээнэ” оҕо сайдар киинэ буолар. Холобур, уһуйаанныын библиотека “Алыптаах тымтай” диэн оҕону кыра эрдэхтэн ааҕарга, кинигэни таптыырга уһуйарга туһуламмыт бырайыага үлэлээбитэ хаһыс да сыла. Онтон бу сыл дойду үрдүнэн педагог уонна настаабынньык сылынан биллэриллибитэ. Ол чэрчитинэн оҕо уһуйаанын ветерана, настаабынньыга Казимира Михайловна Васильева оскуолаҕа киирэр саастаах төрөппүттэргэ муус устар 6 күнүгэр тренинг ыытта. Манна сылдьан төрөппүттэр бэйэлэригэр элбэҕи ылыннахтара, опыттаах педагог-психолог сүбэлэрин истэн оҕону иитиигэ туһаныахтара, сөптөөхтүк туттуохтара буоллаҕа.
“Библиотека диэн сурук- бичик баар буолуоҕуттан дьон өй- санаата, муудараһа харалла сытар дьиктилээхэй миэстэтэ”. Бу элбэҕи толкуйдатар этиини бигэтик өйдөөн библиотеканы храм, кинигэни уоскулаҥ оҥостубут Хатырык дьонугар анаан, чэппиэр аайы , “День досуга” бу сылтан үтүө үгэскэ кубулуйан ыытылла турар. Бу күн кэлбит ааҕааччылар саҥа кинигэлэри кытта билсэллэр, хаһыат, сурунаал саҥа нүөмэрдэрин көрөллөр, өй гимнастиката аатырар сканвордары, кроссвордары араас оонньуулары оонньууллар. Онон, күндү ааҕааччым, сэттэ кэрдиистээх нэдиэлэ чэппиэр күнүн көтүппэккэ библиотекаҕа кэлэн саҥаны бил, сонуну иһит! “Библиотека — место встречи идей и людей”Евгений Витальевич Антонюк.
Күн үөһээ күөрэйэн, саас лаппа ыган кэлэр, сир дойду уһуктан, саҥалыы тыыннанар кэмигэр Саха сиригэр Булчут, ый маҥнайгы өрөбүлүгэр Аҕа күннэрэ биэлиэтэнэллэрэ тоҕоостоох. Бу бэлиэ күннэргэ сиэттэрэн муус устар 7 күнүгэр библиотека үлэһиттэрэ нэһилиэк эр дьонугар анаан “Баай барыылаах Байанай” диэн интерактивнай оонньуу ыыттылар. Бу тэрээһин нэһилиэккэ Доруобуйа күнүгэр аналлаах тэрээһиннэри кытта тэҥҥэ да ааһыстар, оонньууга биэс эр дьон, ыал аҕа баһылыктара кыттыыны ыла кэллилэр. Бастакы түһүмэххэ кыттааччылар улахан экран нөҥүө булка, айылҕаҕа сыһыаннаах биктэриинэҕэ эппиэттээтилэр, иккис түһүмэххэ библиотека ааҕааччылара чуолкай туттуулаах, сылбарҕа хамсаныылаах көхтөөх оонньуулары оонньоотулар. Икки туһумэх түмүгүнэн кыайыылааҕынан уонна анал бириис хаһаайынан Михайлов Дмитрий Юрьевич таҕыста уонна сүрүн бириис “Баай Байанай бэлэҕэ. Булчут бастыҥ кинигэтэ” хаһаайынынан буолла. Бары кыттааччылар туоһу суругунан уонна биир дойдулаахпыт Россия булдун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ,Россия айылҕа харыстабылын туйгуна, СР айылҕа харыстабылын үтүөлээх үлэһитэ Антонов Е.Е. үлэтин, олоҕун кэпсиир кинигэнэн наҕараадаланнылар. Манна даҕатан эттэххэ, ааҕааччы биһирэбилин ылбыт улахан, баай ис хоһоонноох Егор Егорович эппиэттээх редактора буолбут “Баай Байанай бэлэҕэ. Булчут улахан кинигэтэ” диэн 8 түһүмэхтэн турар булчут солбуллубат энциклопедията буолбут кинигэ сүрүн бириис быһыытынан турда. Маннык улахан кинигэ биир дойдулаахпыт антонов Е.Е. быһаччы өҥөтүнэн тахсыбыта, биһиэхэ биир дойдулаахтарыгар эмиэ киэн туттуу.
Дьэ ити курдук, тэрээһинэрдэринэн, библиотека күннээҕи үлэлэринэн бэт сэргэхтик түмүктэннэ сааскы иккис ый бастакы нэдиэлэтэ. Онтон эн, күндү ааҕааччым, бу ый устата ханнык тэрээһиннэр библиотекаҕа өссө буолалларын туһунан , библиотека сайтыгар киирэн сүрүн сирэйигэр көрүөххүн сөп.
Саҥа үйэ оҕото библиотекаҕа сылдьар дуо?
"Читающий человек - это наше будущее!" Ч.Н.Гаврильев
"Билиҥҥи кэмҥэ оҕо библиотекаҕа сылдьыыта хайдаҕый?" диэн ыйытыы элбэхтэ ыйытыллар, элбэх киһини интириэһиргэтэр буолуохтаах. Оҕо барахсан кэмиттэн тутулуга суох элбэҕи улахан дьонтон, тулалыыр эйгэтиттэн иҥэринэр, кини, этэргэ дылы- "ыраас илиис", бу илиискэ, дьэ биһиги- улахаттар, тугу , хайдах, ханнык харандааһынан түһэрэбит да ол суруллубут кинигэтинэн олоҕун тухары олоруо турдаҕа. Онон оҕону кыра эрдэҕиттэн, уһуйаан уонна оскуола алын кылаастарыгар үөрэнэр кэмигэр ааҕыыга тилийэн, кинигэҕэ тапталы иҥэрэн, дьиэ кэргэнигэр ааҕыыны өрө тутан, төрөппүт үтүө холобур буолан өйүүллэриттэн улахан тутулуктаах. Билиҥҥи сайдыы балысханнык киирэр олоҕор кинигэ, хаһыат, аны билигин тэлэбиисэр кытары куйаар ситиминиин күүскэ күөн көрүстүбүт. Манна даҕатан эттэххэ, оҕо эрэ буолбакка улахан дьон кытары куйаар ситимин абылаҥар куустардыбыт. Дьиҥэр, бу куйаар ситиминэн кэлэр информацияны табыгастаахтык туһаннахха, куйаар эридьиэстэрин сепке тутуннахха билиибит- көрүүбүт кэҥииригэр туһуланар туспа, саҥа, бэттээхэй ньыма. Онон, биһиги санаабытыгар, билиҥҥи кэм библиотекалара бириэмэ сүүрүк устуутугар тэҥҥэ олорсон, "дьон сылдьыыта мөлтөөтө, дьон аахпат буолла"- диэн ньуххарыммакка кэлэр дьоҥҥо сөптөөх усулуобуйа олохтоон, саҥа ньымалары туттан библиотекаҕа дьон төннөрүн ситиһэрбит наада. Түмүктээн эттэххэ,"аныгы оҕо олох аахпат"- диирбит табыгаһа суох өйдөбүл. Били, кими эрэ кириитикэлиэн иннинэ бэйэҕин көрүн - диэбиттэринии төрөппүт-уһуйаан-оскуола биир ситимнээхтик үлэлээтэхпитинэ виртуальнай олоххо ыччаттарбытын былдьатыахпыт суоҕа. Инники этиллибитинии оҕо - ыраас илиис. Бу илиискэ туох суруллара биһигиттэн-улахан дьонтон улахан тутулуктаах.